اجزای ساختمانی کرموزوم:
در متافاز که کروموزوم ها سازمان یافتگی بیشتری دارند،برای هر کروموزوم بخش های زیر در نظر گرفته می شود:
1.کروماتید:از تجمع کروماتینی به صورت دانه های کروی،کرمومر ها ایجاد می شوند که گاهی در طول کرمونما تشخیص هستند.کرمومر ها تنها در کرموزوم های پلی تن به خوبی قابل مشاهده اند.در این کرموزوم ها کرمومر ها در کنار هم ردیف می شوند و نوار های کرموزومی را به وجود می اوزند.
2.سانترومر:اتصال دو کروماتید خواهری هر کروموزوم متافازی را سانترومر نامند.سانترومر بخش نازکی از کروموزوم است که جایگاه ان را فرورفتگی اولیه نیز می نامند.ناحیه سانترومر بسیار هتروکروماتینی است به ویژه در بخش های کناری خود دارای ژن ها یا ترتیب های نوکلئوتیدی تکراری است.هر کروموزوم علاوه بر بخش سانترومر اصلی ؛ ممکن است دارای سانترومر یا سانترومر های فرعی در محل فشردگی ثانویه باشد.این فرورفتگی پیچیدگی کمتری نسبت به اولیه دارد.
3.کینه تو کور(سینه توکور):طرفین سانترومر کروموزوم را دو بخش پروتئینی پیاله مانند و متراکم به اسم کینه تو کور می پوشاند.هر کینه توکور دارای سه بخش بیرونی،میانی؛درونی است.
4.تلومر:این اصطلاح برای بخش های انتهایی کروماتید به گرفته می شود.تلومر ها دارای ویژگی های سلول شناسی خاصی اند.تلومر ها دارای انتهاهای مولکول های طویل و خطی DNA ای هستند که در هر کروماتید وجود دارد.از سوی دیگر وقتی کرموزوم ها به وسیله عواملی مثل پرتوهای X یا اثر الکالوئیدها شکسته شوند،انتهاای ازاد بدون تلومر انها چسبیده می شود و با سایر کرموزوم ها ادغام میشود اما نه با ناحیه تلومری اصلی.
5.فرورفتگی ثانویه:یکی دیگر از ویژگی های ریخت شناسی کروموزوم ها هستند که از نظر موقعیت و فواصلشان به حسب گونه ها جای ثابتی دارند.وجود انها از نظر تشخیص کروموزوم ها به ویژه در یک مجموعه کروموزومی مفید است.
6.سازمان دهندگان هستکی:این نواحی فرورفتگی های ثانویه ای هستند که دارای ژن های رمز کننده RNA های ریبوزومی جز RNA ریبوزومی 5S می باشند و در تشکیل هستک دخالت دارند.در انسان سازمان دهندگان هستکی در فرورفتگی های ثانویه کروموزوم های 13/14/15/21/22 قرار دارند که همه کروموزوم های اکروسانتریک اند و دارای ماهواره اند.
7.ماهواره:ماهواره یکی از ویژگی های ریخت شناسی موجود در برخی کروموزوم ها ست.این بخش جسم کوچک کروی است که از بقیه کروموزوم به وسیله یک فرو رفتگی ثانویه جدا می شود.ماهواره های کروموزومی نباید با ماهواره های DNA که دارای تولی تکرای اند اشتباه گرفته شوند.

- انواع کروموزوم ها از نظر تعداد سانترومر

v 1.کرموزوم های تلوسانتریک:سانترومر انها در یکی از دو انتهای کروموزوم قرار گرفته است.
v 2.کروموزوم های اکروسانتریک:سانترومر انها نزدیک به یکی از دو انتهای کروموزوم قرار گرفته در نتیجه یکی از بازوها نسبت به دیگری بسیار کوچک است.
v 3.کروموزوم های ساب متاسانتریک:سانترومر انها نزدیک به ناحیه وسط کروموزوم قرار گرفته یکی از دیگری کمی بزرگتر است.
v 4.کروموزوم های متاسانتریک:سانترومر انها در وسط کروموزوم قرار گرفته و در نتیجه بازوهای کروموزوم هم اندازه هستند